Ernstige depressieve stoornis
(Major Depressive Disorder, MDD)
Ernstige depressieve stoornis
(Major Depressive Disorder, MDD)
(Major Depressive Disorder, MDD)
Wat is depressie (MDD)?
Depressie komt vaak voor en is invaliderend[1][2]
MDD (ernstige depressieve stoornis) wordt gekenmerkt door langdurige en klinisch significante symptomen van depressie die niet duidelijk worden veroorzaakt door een andere medische aandoening.[3] Met een lifetime prevalentie van 3 tot 21%,[1][4][5] zijn de verschillende subtypes van MDD geassocieerd met een significante morbiditeit, invaliditeit en mortaliteit,[1][2][6] waaronder een verhoogd risico op zelfmoord.[7] Ook de bredere maatschappelijke impact van MDD is aanzienlijk,[8] gezien het verminderd vermogen om te werken en productief te zijn.[9] De therapeutische benaderingen omvatten farmacologische en niet-farmacologische behandelingen, hoewel tot 3 op de 10 patiënten niet reageren op de behandeling en als behandelingsresistent worden beschouwd (niet reageren op twee of meer antidepressiva tijdens één enkele ernstige depressieperiode).[10]
De prevalentie van MDD is 10 tot 20%
Volgens schattingen van de WGO in 2015 lijden meer dan 40 miljoen mensen in Europa aan depressie.[11]
Een systematische overzicht uit 2020 over de prevalentie van MDD bracht een prevalentie bij volwassenen van 3 tot 21% aan het licht in Europa.[1][4] Dit omvatte gegevens van 38 enquêtes die werden uitgevoerd in 29 landen wereldwijd en toonde aan dat Europa de hoogste regionale gemiddelde lifetime prevalentie en een 12 maanden-prevalentie had (respectievelijk 11,32% en 5,2%).[1]
Lifetime prevalentie van MDD in Europa[1][4]
Land | Lifetime prevalentie (%) |
|---|---|
Land België | Lifetime prevalentie (%) 14.1 ± 1.0 |
Land Frankrijk | Lifetime prevalentie (%) 21.0 ± 1.1 |
Land Duitsland | Lifetime prevalentie (%) 9.9 ± 0.6 |
Land Italië | Lifetime prevalentie (%) 9.9 ± 0.5 |
Land Nederland | Lifetime prevalentie (%) 17.9 ± 1.0 |
Land Spanje | Lifetime prevalentie (%) 10.6 ± 0.6 |
Symptomen van MDD
De symptomen van een ernstige depressie tasten het vermogen van een persoon aan om thuis en op het werk de normale dagelijkse taken uit te voeren.[3] De symptomen zijn onder meer:
Aanhoudende neerslachtigheid[3]
Verlies van interesse of plezier in activiteiten[3]
Vermoeidheid[3]
Slaapstoornissen[3]
Verminderde concentratie of moeilijkheid bij het uitvoeren van taken[3]
Verandering in eetpatronen[3]
Gevoelens van waardeloosheid of schuld[3]
Een groot cross-sectioneel onderzoek met 2.811 volwassen patiënten die een ernstige depressieve episode hadden, stelde de volgende symptoomfrequentie vast;[12]
Prikkelbare stemming
Emotionele/veranderlijke stemming
Aandachtsproblemen
Psychomotorische agitatie
Impulsiviteit
Agressie
Rusteloze gedachten
Druk om te blijven praten
Bovendien is bij patiënten met een ernstige depressie het risico op zelfmoord aanzienlijk verhoogd.[3]
Uit een enquête uitgevoerd in Italië onder 324 patiënten met ernstige depressie en hun familieleden bleek het volgende:[8]
meldde een daling van sociale activiteiten
meldde een daling van vrijetijdsactiviteiten
uitte hun zorgen over de toekomst
Opmerking: deze gegevens verwijzen naar een gemengde populatie van zowel patiënten als verzorgers. Er waren geen afzonderlijke gegevens per groep beschikbaar.
Ga voor meer informatie over de impact die MDD kan hebben op patiënten en hun naasten naar de pagina “Kwaliteit van leven”
Classificatie van MDD
Depressieve stoornissen worden geclassificeerd volgens de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5)[3] uit 2013 of de International Classification of Diseases, 10th Revision (ICD-10) classificatie van psychische- en gedragsstoornissen.[13] Er werd een update van de ICD ontwikkeld (ICD-11), maar deze wordt nog niet algemeen toegepast en geïmplementeerd.[14]
Prognose van MDD
MDD heeft vaak een chronisch verloop. Dit werd voor het eerst geconceptualiseerd in 1991 door de taskforce van het MacArthur Foundation Research Network on the Psychobiology of Depression.[15] Gemiddeld wordt een patiënt geconfronteerd met iets minder dan 4 episodes tijdens de levensloop, waarbij de langste episode 26 weken duurt.[16]
MDD-recidief en -herval[17][18][19]
De consensusdefinities van belangrijke stadia en resultaten van MDD werden ontwikkeld en herzien in 2006,[15][20] met meer recente empirisch onderbouwde wijzigingen, gepubliceerd in 2019[21]
Consensusdefinities 2019[21]
Consensusdefinities 2019[21]
Belangrijke fase | Definitie | Tijdsbestek |
|---|---|---|
Belangrijke fase MDD-episode | Definitie Symptomen voldoen aan DSM-5 / ICD-10-criteria | Tijdsbestek ≥ 2 weken |
Belangrijke fase | Definitie HAMD-17 ≤ 4 | Tijdsbestek |
Belangrijke fase | Definitie Een nieuwe periode van MDD-symptomen gescheiden van een eerdere episode | Tijdsbestek |
Oorzaken van MDD
MDD is een complexe aandoening die het gevolg is van een combinatie van verschillende genetische factoren en omgevingsinvloeden.[22] Studies hebben de volgende factoren geïdentificeerd die verband houden met MDD, waaronder, maar niet beperkt tot:[1][5][16][22][23][24][25]
Vrouwelijk geslacht[1][5][16][23][24]
Gescheiden of apart levend[1][16]
Lichamelijk of psychisch misbruik in de kindertijd[1][25]
Werkloosheid[1]
Familiegeschiedenis van depressie (eerstegraads familielid)[22]
De COVID-19-pandemie heeft geleid tot een afname van het psychische welzijn bij alle leeftijdsgroepen in Europa, vooral bij degenen die hun baan hebben verloren.[26]
Risico op depressie per leeftijdsgroep en e-enquête, EU27 (%)[26]
Opmerking: Gebaseerd op WHO-5 index voor psychisch welzijn. Mensen met een WHO-5-score van 50 of lager worden geacht risico te lopen op depressie. Grafiek bijgewerkt van Eurofound[26]
Ga voor meer informatie over de oorzaken van depressie, naar de pagina “Oorzaken van MDD”
Impact van MDD
WHO meldt dat geestelijke gezondheid wereldwijd een belangrijke oorzaak van invaliditeit is.[27]
Vergeleken met de algemene bevolking, hebben patiënten met MDD significant grotere percentages van:[28]
Absenteïsme[28]
Totale arbeidsongeschiktheid [28]
Algemene activiteitsbelemmering [28]
Gebruik van gezondheidszorg [28]
Comorbiditeiten en MDD
Studies hebben consistent een sterke correlatie aangetoond tussen fysieke comorbiditeiten en MDD.[1][29]
Uit de Wereldgezondheidsenquête bleek dat tussen 9 en 23% van de deelnemers in 60 landen met één of meer chronische lichamelijke ziekten comorbide depressie had.[30]
Uit de Wereldgezondheidsenquête bleek dat er een significant verband was tussen depressie en:[30]
Angina pectoris
Artritis
Astma
Diabetes
Bovendien hebben patiënten met depressie meer dan 1,5 keer zoveel kans om ischemische hartziekte te ontwikkelen in vergelijking met de gewone bevolking.[31]
Subtypes van ernstige depressie/MDD
Subtypes van MDD zijn postpartum- en antepartumdepressie, psychotische depressie en seizoensgebonden affectieve stoornis.[3]
Patiënten met andere psychische aandoeningen kunnen ook depressieve symptomen ervaren, maar vallen niet noodzakelijkerwijs binnen de classificatie van ernstige depressie. Patiënten met bipolaire stoornis presenteren zich bijvoorbeeld met symptomen van depressie, maar ze worden gedifferentieerd van MDD vanwege de aanwezigheid van manische, hypomanische of gemengde episoden.[13]
Post-partum-/ante-partumdepressie
Post-partum-/ante-partumdepressie
Post-partum-/ante-partumdepressie begint tijdens de zwangerschap of binnen 4 weken na de bevalling.[3] Symptomen zijn onder meer ernstige psychotische episoden die worden gekenmerkt door stemmingswisselingen, hallucinaties en gedachten over infanticide.[3]
In een systematische literatuurstudie vertoonde meer dan 1 op de 10 eerder gezonde moeders, zonder voorgeschiedenis van depressie, symptomen van post-partumdepressie.[32] Hoewel het minder vaak voorkomt, kunnen ook mannen een post-partumdepressie hebben.
Hoewel een aantal groepen wereldwijd verhoogde niveaus van angst en depressie bij zwangere vrouwen heeft vastgesteld tijdens de COVID-19-pandemie,[33][34] toonde een cohortstudie van vrouwen die tijdens de pandemie in Israël bevielen, geen bewijs aan van een verhoogd risico op MDD.[35]
Enkele risicofactoren voor post-partumdepressie kunnen zijn:[36]
In een systematische literatuurstudie vertoonde meer dan 1 op de 10 eerder gezonde moeders, zonder voorgeschiedenis van depressie, symptomen van post-partumdepressie.[32] Hoewel het minder vaak voorkomt, kunnen ook mannen een post-partumdepressie hebben.
Hoewel een aantal groepen wereldwijd verhoogde niveaus van angst en depressie bij zwangere vrouwen heeft vastgesteld tijdens de COVID-19-pandemie,[33][34] toonde een cohortstudie van vrouwen die tijdens de pandemie in Israël bevielen, geen bewijs aan van een verhoogd risico op MDD.[35]
Enkele risicofactoren voor post-partumdepressie kunnen zijn:[36]
Een voorgeschiedenis van geweld en misbruik
Hoog aantal eerdere zwangerschappen
Zwangerschapsdiabetes
Overgewicht
Keizersnede
Slaapstoornissen
Voorgeschiedenis van depressie
Gebrek aan sociale ondersteuning
Psychotische depressie
Psychotische depressie
De ICD-10 classificatie van psychotische depressie [categorie F32.3] vereist de aanwezigheid van hallucinaties, waanideeën, psychomotorische retardatie of stupor die zo ernstig is dat gewone sociale activiteiten onmogelijk zijn.[13]
In een systematisch overzicht en meta-analyse uit 2018 werd een lifetime prevalentie van 0,35-1% gerapporteerd, met een vergelijkbare genderverdeling als bij MDD.[37] Patiënten presenteren zich vaak met een ernstigere ziekte en hebben een langere ziekenhuisopname dan niet-psychotische depressieve patiënten.[38] Beperkt onderzoek naar risicofactoren identificeerde een familiegeschiedenis van psychose en bipolaire stoornis.[37][38]
In een systematisch overzicht en meta-analyse uit 2018 werd een lifetime prevalentie van 0,35-1% gerapporteerd, met een vergelijkbare genderverdeling als bij MDD.[37] Patiënten presenteren zich vaak met een ernstigere ziekte en hebben een langere ziekenhuisopname dan niet-psychotische depressieve patiënten.[38] Beperkt onderzoek naar risicofactoren identificeerde een familiegeschiedenis van psychose en bipolaire stoornis.[37][38]
Seizoensgebonden affectieve stoornis (Seasonal affective disorder, SAD)[3][39]
Seizoensgebonden affectieve stoornis (Seasonal affective disorder, SAD)[3][39]
SAD wordt gekenmerkt door tijdelijke symptomatologie die verschillende seizoenspatronen volgt, waarbij symptomen meestal verdwijnen wanneer het seizoen verandert.[3][39]
SAD treedt meestal op tijdens de maanden met weinig zonlicht en patiënten rapporteren:
Langere slaapduur[39]
Gevoelens van waardeloosheid[39]
Verhoogde eetlust/gewichtstoename[39]
Moeite met concentreren[39]
Vermoeidheid/energieverlies[39]
Suïcidale gedachten[39]
Ga voor meer informatie over de symptomen van depressie en hoe u MDD kunt diagnosticeren naar de pagina “Diagnose en symptomen”.
Afkortingen
ACNP, American College of Neuropsychiatry. DSM-5, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, vijfde editie. SEH, spoedafdeling. EH, Eerste hulpdienst. HAMD-17, Hamilton Depression Rating Scale. ICD-10, Internationale classificatie voor ziekten, 10e revisie. MDD, Ernstige depressieve stoornis (Major Depressive Disorder) SAD, Seizoensgebonden affectieve stoornis (Seasonal affective disorder)
EM-128262 - June 2025
